Thüringen wordt beschouwd als het hart van de Reformatie. De authentieke plaatsen waar Maarten Luther werkte en de historische getuigenissen van die tijd bieden boeiende inzichten in dit zo belangrijke tijdperk van de Duitse geschiedenis.
Naast de wereldberoemde plaatsen van de reformatie, zoals de Wartburg in Eisenach en het Augustijnenklooster in Erfurt, zijn er nog vele andere fascinerende originele plaatsen te ontdekken: Schmalkalden en Weimar zijn ook nauw verbonden met Luther en de geschiedenis van de Reformatie. De gemeente "Wege zu Luther" en het Lutherpad bieden mogelijkheden om meer te weten te komen over het werk van de theoloog en hervormer. De steden Mühlhausen, Bad Langensalza, Gotha, Arnstadt, Saalfeld, Rudolstadt, Apolda, Jena, Gera en Altenburg zijn opgenomen in het netwerk van het Lutherpad. Hier geven speciaal opgeleide "Lutherzoekers" informatie over de regionale reformatiegeschiedenis, zoals de oprichting van de universiteit van Jena of Luthers ideeën over staat, kerk en overheid. De Reformatie werd gedocumenteerd in de kunstnijverheid van vader en zoon Lucas Cranach, wiens werken vandaag de dag te zien zijn in Weimar, Gotha en Eisenach.
Erfurt is het spirituele thuis van Martin Luther. Hij studeerde hier van 1501tot 1505. In juli 1505 trad hij in het Evangelische Augustijnenklooster van Erfurt in en leefde er als monnik tot 1511. Tegenwoordig is het klooster een oecumenisch conferentiecentrum, gedenkplaats voor Luther en dient als accommodatie aan de oecumenische pelgrimsroute. Het is ook een belangrijk centrum voor de reformatie en een vast punt op het Lutherpad.
Evangelisches Augustinerkloster zu Erfurt
Augustinerstr. 10
99084 Erfurt
+49 (0) 361 - 57 66 00
Zur Website
Dit is een van de bekendste bibliotheken van Duitsland. De rococozaal is na de verwoestende brand weer in oude luister hersteld. De historische boekwerken en items die te maken hebben met muziek kunnen nu weer dagelijks worden bezichtigd..
Herzogin Anna Amalia Bibliothek
Platz der Demokratie 1
99423 Weimar
+49 (0) 03643 / 54 54 00
Zur Website
De vroegere kloosterkerk St. Crucis biedt tegenwoordig onderdak aan een tentoonstelling die in de context van de vroegere tijd uitleg geeft over het verloop van de Duitse Boerenoorlog, de hoogtepunten en nawerkingen ervan. Een echte insidertip is de kloostertuin als groene juweeltje midden in de stad.
Kornmarktkirche mit Museum Deutscher Bauernkrieg
Kornmarkt
99974 Mühlhausen
+49 (0) 3601 - 85 66 0
Zur Website
De neogotische Broederkerk werd op het terrein van het voormalige Franciscanenklooster gebouwd. Het standbeeld van Martin Luther getuigt van de veelvuldige bezoeken die de kerkhervormer aan de stad bracht om zijn vriend en medestrijder Georg Spalatin te ontmoeten. Elk uur, op het volle uur zijn de klokken van de Broederkerk te horen. Sinds 2014 is de Broederkerk in gebruik als pelgrims- en informatiecentrum voor de Lutherweg en de oude keizerlijke weg ‘Via Imperii’ uit de tijd van het Heilige Roomse Rijk.
Brüderkirche
Brüdergasse 11
04600 Altenburg
+49 (0) 3447 - 48 85 14 6
Zur Website
Het Collegium Maius was het hoofdgebouw van de Alte Universität in Erfurt. Het gebouw staat in de Michaelisstraße recht tegenover de Micheliskirche in de oude Latijnse wijk. De stichting van de Universiteit van Erfurt gaat terug op het privilege voor oprichting van 1379. Het Collegium Maius vertegenwoordigt dan ook de oudste universiteit van Duitsland, met Martin Luther als beroemdste student. Het gebouw werd verwoest in 1945. In de loop der jaren is het Collegium weer volledig herbouwd en biedt onderdak aan de Evangelische Kerk in Midden-Duitsland.
Collegium Maius
Michaelisstraße 39
99084 Erfurt
De kerk die rond 1182 werd gebouwd, is de kerk waar de heilige Elisabeth van Thüringen is getrouwd. Als scholier maakte Martin Luther deel uit van een rondtrekkend koor dat bestond uit onbemiddelde leerlingen. Als zanger stond hij op de galerij, later stond hij hier op de preekstoel. Meer dan vier generaties van de Bachfamilie hebben in deze kerk het orgel bespeeld en Johann Sebastian Bach werd op 23 maart 1685 in deze kerk gedoopt.
Georgenkirche
Markt
99817 Eisenach
In de kapel van kasteel Wilhelmsburg, een lichte en kleurrijke kapel voor woorddiensten, zijn altaar, preekstoel en orgel op één lijn gerangschikt. Het waardevolle orgel met houten pijpen is een van de oudste nog bespeelbare orgels in Europa. Jaarlijks spelen hier internationaal bekende organisten.
Schlosskirche
Schlossberg 9
98574 Schmalkalden
+49 (0) 3683 / 40 31 86
Zur Website
Het kasteel werd tussen 1585 en 1590 gebouwd als tweede residentie voor de landgraven van Hessen. Vanwege het vrijwel geheel intact gebleven buitenterrein, de oorspronkelijke structuur van de binnenruimte, de prachtige wandschilderingen en het stucwerk geldt het kasteel als een uniek voorbeeld van renaissance kastelen in heel Duitsland.
Schloss Wilhelmsburg
Schlossberg 9
98574 Schmalkalden
+49 (0)3683 / 403186
Zur Website
Het imposante ensemble van de Dom St. Marien en Severikirche zijn bepalend voor het beeld van de stad. De gotische kathedraal staat op de plek van een vroegere kerk die bisschop Bonifatius hier had laten bouwen in 742. Het koorgestoelte en het 17 meter hoge hoofdaltaar uit de tijd van de barok zijn bijzondere bezienswaardigheden. In de middelste toren hangt de ‘Gloriosa’, de meer dan 500 jaar oude en grootste vrij zwaaiende middeleeuwse kerkklok ter wereld.
Ensemble von Dom St. Marien und St. Severikirche
Domstufen 1
99084 Erfurt
+49 (0) 361 - 64 61 26 5
Zur Website
Er wordt beweerd dat Martin Luther tussen 1498 en 1501 tijdens zijn schooltijd bij de raadsherenfamilie Cotta woonde in het waarschijnlijk oudste vakwerkhuis van Thüringen. Tijdens een bezoek aan het Lutherhuis beleven de bezoekers de wereldhistorische bijbelvertaling tijdens een eigentijdse tentoonstelling in de unieke historische omgeving. Er zijn onder andere middeleeuwse kunstschatten, werken van Cranach en de geboorteoorkonde van Johann Sebastian Bach te zien.
Lutherhaus
Lutherplatz 8
99817 Eisenach
+49 (0) 3691 - 29 83 0
Zur Website
Dr. Martin Luther heeft van 7 tot 26 februari 1537 in dit vakwerkhuis uit 1520 gewoond. Hij was toen aanwezig bij de belangrijkste vergadering van het Schmalkaldische Verbond. Hij heeft er zijn beroemde Artikelen van Schmalkalden gepubliceerd die bekendheid kregen als geloofsbekentenis voor de Lutheraanse kerk.
Lutherhaus
Lutherplatz 7
98574 Schmalkalden
+49 (0) 3683 / 60 97 580
De Lutherkerk is het meest markante gebouw in Apolda. Zij werd tussen 1890 en 1894 in neogotische stijl gebouwd. Het kleurrijke glas-in-loodglas ramen, een imposant interieur en de klank van het Sauer orgel nodigen bezoekers van mei tot oktober uit tot een bezoek aan de kerk die anders dan andere kerken in Thüringen uit baksteen is gebouwd.
Lutherkirche
Melanchthonplatz
99510 Apolda
+49 (0) 3644 - 56 26 50
Zur Website
Na de stichting van de Universiteit van Erfurt, waarvan het hoofdgebouw, het Collegium Maius, vlak naast de kerk was gebouwd, werd de St. Michaelkerk in 1392 universiteitskerk. Toen Martin Luther in Erfurt studeerde, ging hij regelmatig naar de mis in de St. Michaelkerk. Zelf predikte Luther op 21 oktober 1522 in deze kerk. Concerten op het orgel van Compenius trekken veel toehoorders.
Michaelsikirche Erfurt
Michaelisstraße 10
99084 Erfurt
+49 (0) 361 - 64 22 09 0
Zur Website
De indrukwekkende Marienkirche van Mühlhäusen met de hoogste kerktoren van heel Thüringen is al van verre te zien. De Marienkirche is als architectonisch en historisch monument, gedenkplek voor Müntzer, concertzaal en plaats waar religie en cultuur samenkomen, nauw verbonden met het wel en wee van de stad en haar inwoners. Het bouwwerk werd in 1975 geseculariseerd en is sindsdien in gebruik als museum met tentoonstellingsruimten die een hele reeks mogelijkheden bieden. In de zijbeuken is er de tentoonstelling over middeleeuwse kunst in Thüringen met als titel ‘Von Einhörnern und Drachentötern’, Van eenhoorns en drakendoders, waar waardevolle altaren en beelden te zien zijn. In de kapellen is er een speciale ruimte gewijd aan Thomas Müntzer, de radicale hervormer en vroegere prediker van de Marienkirche. In het ‘Turmmuseum’ vinden bezoekers informatie over de geschiedenis van de bouw en restauratie van dit indrukwekkende godshuis.
St. Marien - Müntzergedenkstätte
Bei der Marienkirche
99974 Mühlhausen
+49 (0) 3601 - 85 66 0
Zur Website
De oorsprong van de Oberkirche gaat terug op een Franciscanerklooster in de 13e eeuw. De toren werd later aan de kerk toegevoegd voor meer stabiliteit van het geheel. Van binnen verrast de kerk met een schitterend vroegbarokke inrichting uit de 17e eeuw. Talrijke schilderijen tonen Bijbelse taferelen en sieren de balustrades van de galerijen.
Oberkirche
Pfarrhof 16
99310 Arnstadt
+49 (0) 3628 - 74 09 63
Zur Website
De kerk van de Orde van Predikers, waar nog veel herinnert aan de grote theoloog en mysticus Meister Eckhart, werd in de 13e en 14e eeuw gebouwd door Dominicaanse monniken. Bezienswaardig zijn, onder andere, de glas-in-loodramen in de noordelijke zijbeuk van de kerk, het koorgestoelte uit 1280 en het kloostercomplex met kapittelzaal en refter. In de zomer worden hier regelmatig concerten gegeven.
Predigerkirche und Predigerkloster
Predigerstr. 4
99084 Erfurt
+49 (0) 361 - 64 64 31 0
Zur Website
Het bouwwerk uit de tijd van 1437 tot 1509 domineert het historische centrum en het is een van de mooiste hallenkerken van Thüringen. In 1537 hebben hier bekende protestantse theologen gepredikt, onder wie Dr. Martin Luther. De torenkamer is van mei tot oktober toegankelijk en biedt bezoekers een prachtig uitzicht over de hele stad.
Stadtkirche St. Georg
Kirchhof 3
(März 2018 - Dez. 2019 in der Künkelsgasse 32)
98574 Schmalkalden
+49 (0) 3683 / 40 24 71
Zur Website
De laatgotische hallenkerk met de indrukwekkende pronkgevel en westtoren maakte al grote indruk op Luther, die hier meerdere keren op de gotische preekstoel heeft gestaan. De oorspronkelijke grafsteen van de hervormer is in de kerk te zien.
Stadtkirche St. Michael
Kirchplatz 1
07743 Jena
Zur Website
Het beroemde altaar met drie vleugels van Lucas Cranach is een belangrijk bestanddeel van de geschiedenis van de reformatie. Samen met het Herderhaus en tuin en het aangrenzende Alte Gymnasium hoort de kerk bij het UNESCO werelderfgoed ‘klassieke Weimar’. In de tijd van de reformatie heeft Martin Luther hier gepreekt. In de Tweede Wereldoorlog raakte de kerk zwaar beschadigd en het huidige interieur dateert dan ook uit de tijd na de oorlog.
Stadtkirche St. Peter und Paul
Herderplatz 8
Weimar
+49 (0) 03643 / 85 15 18
Zur Website
De St. Bartholomeuskerk is de oudste kerk van Altenburg en heeft een crypte die nog uit de bloeitijd van de romaanse bouwkunst stamt. Vanaf de toren met toegankelijke torenwachterswoning hebt u een fantastisch uitzicht over de stad. Vanaf 1525 werkte Georg Spalatin als stadspastor, later werd hij superintendent in de stad en leverde een belangrijke bijdrage aan de omzetting van de Reformatie. De St. Bartholmeuskerk heeft in 2011 het Europees Erfgoedlabel gekregen.
St. Bartholomäikirche
Burgstraße
04600 Altenburg
+49 (0) 3447 - 82 36 9
Zur Website
De Wartburg, die in 1999 door de Unesco tot werelderfgoed werd uitgeroepen, is al bijna duizend jaar een verdedigingsvesting en een schitterende residentie. De hoofse kunst van de middeleeuwen, het leven van de heilige Elisabeth van Thüringen, Martin Luthers vertaling van het Nieuwe Testament, Fest der deutschen Burschenschaften (een Burschenschaft is vergelijkbaar met een studentenvereniging) en Wagners romantische opera Tannhäuser zorgen ervoor dat de Wartburg getuigt van de Duitse geschiedenis en cultuur.
Wartburg Stiftung
Auf der Wartburg 1
99817 Eisenach
+49 3691 - 25 00
Zur Website